Mae digwyddiad trawmatig yn golygu unrhyw ddigwyddiad nad yw’n rhan o brofiad arferol unigolyn, ac sy’n achosi niwed corfforol, emosiynol neu seicolegol.
Mae pawb yn ymateb i ddigwyddiad trawmatig mewn ffordd wahanol, ac mae’r teimladau y mae pobl yn eu profi yn gwbl normal – natur y digwyddiad dirdynnol sydd ddim yn normal. Mae’n anodd rhag-weld pwy allai fod yn fwy tebygol o brofi trawma, oherwydd nid oes tystiolaeth bendant, ac mae ein seicoleg yn gymhleth ac, mewn llawer o ffyrdd, yn wahanol ym mhob un ohonom. Serch hynny, gwyddom y gallai eich staff fod yn fwy agored i niwed os ydynt wedi cael diagnosis o drawma yn y gorffennol. Gallent hefyd fod yn fwy agored i niwed os nad ydynt wedi profi caledi mawr erioed. Yn ogystal, gallai pobl fod yn fwy agored i niwed:
Fodd bynnag, nid yw cael y profiadau neu’r nodweddion hyn yn golygu o reidrwydd y byddant yn agored i niwed yn y dyfodol, felly nid oes angen poeni’n ormodol. Y peth gorau i’w wneud yw bod yn synhwyrol ac yn realistig, a bod yn ymwybodol o anghenion eich staff, a’r nodweddion a allai eu gwneud yn agored i niwed, a hefyd o’r adnoddau amddiffynnol sydd ar gael iddynt – er enghraifft, mae ynysigrwydd cymdeithasol yn fwy o ffactor risg na phrofiad blaenorol o drawma.
Mae’n bwysig cefnogi pobl sydd wedi mynd drwy brofiad trawmatig a chydnabod ei bod yn bosibl y bydd arnynt angen siarad am yr hyn sydd wedi digwydd. Gall ymateb emosiynol pobl i ddigwyddiad trawmatig fod yn seiliedig ar heriau i’w barn greiddiol amdanyn nhw eu hunain neu sut maen nhw’n gweld y byd. Mae’n bwysig cofio hefyd y gallai ffactorau eraill yn eu bywydau gyfrannu at eu tuedd i fod yn agored i niwed o ganlyniad i unrhyw ddigwyddiad trawmatig y maent yn rhan ohono, a’i effaith arnynt.
Mae’n normal i bobl brofi ystod o symptomau gofidus am hyd at 4 wythnos ar ôl profiad annymunol. Gallai’r rhain gynnwys hunllefau, diffyg cwsg, bod yn or-wyliadwrus (yn dychryn yn hawdd), yn teimlo’n fwy emosiynol a dagreuol, yn ail-fyw a/neu yn ailchwarae’r profiad yn ei feddwl, y profiad yn ymwthio i’w fywyd (atgofion gweledol, arogl, synau), ac awydd cryf i osgoi pethau sy’n gysylltiedig â’r profiad nad oedd yn bodoli cyn hynny. Os bydd eich staff yn dal i brofi’r symptomau hyn ar ôl 4 wythnos, bydd angen iddynt ofyn am help.
Er mwyn cefnogi rhywun sydd wedi dod i gysylltiad â digwyddiadau trawmatig efallai y gallai’r camau a ganlyn fod o fudd:
Dylech sicrhau eich bod yn gwybod am unrhyw gefnogaeth arall sydd ar gael i staff, a sut i gyfeirio’r unigolyn at y gefnogaeth honno e.e. Iechyd Galwedigaethol, Rhaglenni Cymorth i Weithwyr, ac yn y blaen.
Efallai y byddai’n werth cael pobl i ystyried effaith dod i gysylltiad â ffactorau sy’n achosi straen amgylcheddol trawmatig cronig – bydd angen iddynt gadw llygad ar y symptomau ehangach, gan gynnwys osgoi, ac ymddygiad sy’n rhewi emosiynau, megis defnyddio alcohol, cymryd risg, neu newidiadau eraill i’r hyn y byddai rhywun yn ei ystyried yn ymddygiad normal.
Ambell waith gall pobl sy’n gweithio mewn lleoliad gofal iechyd fod yn dyst i ddigwyddiad(au) trawmatig, neu fod yn rhan o ddigwyddiad o’r fath, ac er bod pob un ohonom wedi ein hyfforddi i ddelio â’r digwyddiadau hyn, maent yn gallu effeithio arnom weithiau. Mae’n bwysig cydnabod eich ymatebion i ddigwyddiad trawmatig a gwybod nad ydych ar eich pen eich hun..
Mae digwyddiad trawmatig yn golygu unrhyw ddigwyddiad nad yw’n rhan o brofiad arferol unigolyn, ac sy’n achosi niwed corfforol, emosiynol neu seicolegol.
Mae pawb yn ymateb i ddigwyddiad trawmatig mewn ffordd wahanol, ac mae’r teimladau y mae pobl yn eu profi yn gwbl normal – natur y digwyddiad dirdynnol sydd ddim yn normal. Mae’n anodd rhag-weld pwy allai fod yn fwy tebygol o brofi trawma, oherwydd nid oes tystiolaeth bendant, ac mae ein seicoleg yn gymhleth ac, mewn llawer o ffyrdd, yn wahanol ym mhob un ohonom.
Gall eich ymatebion emosiynol i ddigwyddiadau trawmatig ymwneud yn bennaf â heriau i’ch gwerthoedd a’ch barn greiddiol amdanoch chi eich hun, a sut rydych yn gweld y byd. Gallant hefyd ymwneud â ffactorau eraill yn eich bywyd a allai eich gwneud yn fwy agored i niwed mewn digwyddiad trawmatig rydych yn gysylltiedig ag ef, ac o ganlyniad ag effaith hynny arnoch chi.
Wedi dweud hynny, gwyddom y gallech fod yn fwy agored i niwed os ydych wedi cael diagnosis o drawma yn y gorffennol. Gallech hefyd fod yn fwy agored i niwed os nad ydych wedi profi caledi mawr erioed.
Yn ogystal, gallech fod yn fwy agored i niwed:
Fodd bynnag, nid yw cael y profiadau neu’r nodweddion hyn o reidrwydd yn golygu y byddwch yn agored i niwed yn y dyfodol, felly nid oes angen poeni’n ormodol.. Y peth gorau i’w wneud yw bod yn synhwyrol ac yn realistig, a bod yn ymwybodol o’r ffactorau sy’n eich gwneud yn agored i niwed, eich anghenion, a’ch adnoddau amddiffynnol – er enghraifft, mae ynysigrwydd cymdeithasol yn fwy o ffactor risg na phrofiad blaenorol o drawma. Dull rheoli gweithredol yw’r strategaeth orau, felly bydd angen i chi wybod beth sy’n normal i chi, a pha symptomau sy’n dangos bod angen pryderu, ac os ydych yn poeni gofynnwch am help a chefnogaeth.
Mae’n bwysig ein bod yn cefnogi pobl sydd wedi mynd drwy brofiad trawmatig, ac yn cydnabod y gallent fod angen siarad am y pethau sydd wedi digwydd.
Mae ymatebion i ddigwyddiad argyfyngol yn debygol o fod yn waeth
Gallai ymatebion gynnwys:
Cofiwch fod ymatebion yn broses naturiol ac y bydd ein cyrff a’n meddyliau’n edrych ar ôl eu hunain – bydd natur yn gwella os ydych yn caniatáu i deimladau ddod allan, ond gall cuddio teimladau ymestyn y cyfnod adfer.
Efallai mai adwaith amddiffynnol eich meddwl fydd peidio â gadael i chi deimlo effaith lawn digwyddiad ar unwaith – weithiau mae’n bosibl y byddwch mewn sioc a bydd eich teimladau’n dod i’r amlwg yn araf yn raddol ymhen ychydig ddiwrnodau. Gallech fod yn teimlo’n ddiemosiwn os yw eich teimladau wedi’u dal yn ôl, a gallai’r digwyddiad ymddangos yn afreal, fel breuddwyd bron, a gallech hyd yn oed fod yn amau a yw wedi digwydd o gwbl.
Mae’n normal i brofi ystod o symptomau gofidus am hyd at 4 wythnos ar ôl profiad annymunol. Gallai’r rhain gynnwys hunllefau, diffyg cwsg, bod yn or-wyliadwrus (yn dychryn yn hawdd), yn teimlo’n fwy emosiynol a dagreuol, yr holl emosiynau rydych yn eu crybwyll, yn ail-fyw a/neu yn ailchwarae’r profiad yn eich meddwl, y profiad yn ymwthio i’ch bywyd (atgofion gweledol, arogl, synau), ac awydd cryf i osgoi pethau sy’n gysylltiedig â’r profiad nad oedd yn bodoli cyn hynny. Os byddwch yn dal i brofi’r symptomau hyn ar ôl 4 wythnos, bydd angen i chi ofyn am help.
Mae rhai strategaethau y gallwch eu defnyddio er mwyn helpu eich hun ar ôl profi digwyddiad trawmatig. Efallai y bydd angen i chi ystyried effaith dod i gysylltiad â ffactorau sy’n achosi straen amgylcheddol trawmatig cronig, a chadw llygad ar y symptomau ehangach, gan gynnwys osgoi, ac ymddygiad sy’n rhewi emosiynau, megis defnyddio alcohol, cymryd risg, neu newidiadau eraill i’r hyn y byddai rhywun yn ei ystyried yn ymddygiad normal.
Pethau i’w gwneud:
Mae’n bwysig eich bod yn edrych ar ôl eich hun ar adegau fel hyn. Cofiwch fod eich ymatebion yn rhan o broses naturiol. Mae eich meddwl wedi’i gyflyru i wella ei hun, a gallwch helpu i leihau’r amser y mae’n ei gymryd i wella drwy fynegi eich teimladau a siarad â’ch rheolwr neu gydweithiwr y gallwch ymddiried ynddo.
Mae gwybodaeth yn y canllaw hwn ynglŷn â sut y gallwch ofalu amdanoch eich hun, yn fwyaf penodol o ran